Anadolu Uygarlıkları

Anadolu Uygarlıkları Konu Anlatımı

Anadolu Uygarlıkları, Anadolu Uygarlıkları Hakkında Bilgi

İklim koşutlarının elverişliliği, göç ve ticaret yolları üzerinde bulunması topraklarının verimli olması nedeniyle ilk çağda Anadolu'da önemli uygarlıklar kurulmuştur. (Hitit, Frig, Lidya, Urartu, İon uygarlıkları)

HİTİT UYGARLIĞI (M.Ö. 2000 - M.Ö. 1200)

M.Ö. 2000'li yıllarda Anadolu'ya gelerek Kızılırmak yayı içerisinde Kapadokya denilen bölgede kuruldular. Başkentleri Çorum yakınlarındaki Hattuşaş (Boğazköy) dır.

Anadolu'da ilk siyasal birliği Hititler sağladı. Merkezi yönetimi güçlendirmek için feodal beylerin yerine merkezden valiler atamışlardır.

Başta rahip krallar bulunur. Pankuş adlı soyluların oluşturduğu meclis kralın yetkilerini denetlerdi. (ilk parlamento - İlk meşruti yönetim)

Kraldan sonra ülke yönetiminde Tavananna adı verilen kraliçe söz sahibidir.

Halk Hürler ve Köleler diye iki sınıfa ayrılır. Köleler bedel ödeyerek Hürler sınıfına katılabilirdi.

Hititlerin yaşadığı dönemde Anadolu'ya Bin Tanrı ili denirdi.

Tanrılara hesap vermek için Anal adı verilen yıllıklar tutarlardı. (İlk gerçek anlamda Tarih yazıcılığı)

Medeni hukukun temelini attılar. (Kadınlara mülkiyet hakkı tanımaları, resmi evlenme geleneğini (sözleşmesini) başlatmaları önemlidir.)

Çivi yazısını (Mezopotamya'dan aldılar) ve Hiyeroglif (Mısır'dan öğrendiler) yazıyı kullandılar. (Kumarbi destanları ünlüdür)

Kral Telepinuş ilk kez ölmeden önce yerine geçecek veliahtı belirleyen yasayı çıkarttı. Amaç taht kavgalarını önlemek ve devletin sürekliliğini sağlamaktır. (İlk anayasa örneğidir.)

Tarım, hayvancılık ve madencilikte ileri gittiler. Topraklar kralın malıdır. Ekilip biçilmesi için halka verilir.

Yozgat'taki Yazılıkaya, Konya İvriz kabartmaları ünlüdür.

Suriye egemenliği için Mısır'la savaştılar. Bu savaş sonunda M.Ö. 1280'de imzalanan Kadeş Antlaşması tarihin ilk yazılı belgesidir. Bu antlaşmaya Hitit kralının eşinin de imza atması Hititlerin kadın haklarına verdikleri önemi gösterir. Ayrıca bu antlaşmada Asur Devleti’nin yayılmacı politikasına karşı tarihin ilk ittifakı olma özelliğini taşır.

Frigler tarafından yıkıldılar.

Anadolu Uygarlıkları

FRİG UYGARLIĞI (M.Ö. 1200 - 676)

Balkanlardan gelerek Sakarya Havza'sından Kızılırmak Yayını içine alan bölgede Hititleri yıkarak bir devlet kurdular. Başkentleri Polatlı yakınlarındaki Gordion' dur. Krallarına Midas adı verilir.

Tarım ve hayvancılığa önem verdiler ve korumak için ağır yasalar hazırladılar.

Kıbele adı verilen bereket tanrısına inandılar. Dokumacılıkta ileri gittiler. Tapetes adlı kilimleri ünlüdür. Kral mezarları ünlüdür. Kuyumculuk, madencilik ve seramikçilikte de ilerleme kaydettiler.

Anadolu’da demiri ilk kullanan uygarlıktır.

Telli ve üflemeli çalgıları yaptılar.

Kimmerler tarafından yıkıldılar.

LİDYA UYGARLIĞI (M.Ö. 1200 - 676)

Batı Anadolu'da Gediz ve Büyük Menderes Irmakları arasında kalan bölgede kuruldu. Başkenti Manisa'nın Kula ilçesi yakınlarındaki Sard şehridir.

Doğu - Batı ticaretini geliştirmek için Efes'ten başlayıp Asur'un başkenti Ninova'ya kadar uzanan Kral Yolu’nu yaptılar.

Ticarette değiş tokuşu kaldırıp parayı ilk kez bulup kullandılar.

Şairlere, sanatçı ve bilim adamlarına destek verdiler. Tüccarlara devlet güvencesi verdiler. (İlk sigortacılık)

Parayla her türlü sorunu çözebileceklerini düşünüp düzenli bir ordu kurmadılar. Pers saldırısı sonunda yıkıldılar.

İON UYGARLIĞI (M.Ö. 1200 - M.Ö. 545)

Yunanistan'dan gelen Akalar tarafından Ege bölgesinde 12 şehir devleti halinde kuruldular. Şehir devletlerine polis adı verilir. Deniz ticaretinde ileri gittiler. İlk kez yaygın bir ticaret kolonisi kurdular. Kolonileri bir vatan gibi gördüler.

Ön Asya ticaret yollarının bitiş noktalarında olmaları nedeniyle bölge ticaret ve kültür merkezi olmuştur.

Fenike alfabesini geliştirdiler. Efes'te Artemis Tapınağı, Milet'te Felsefe okulu ve tiyatrosu ünlüdür.

Özgür düşünce ortamı ve dinsel baskının olmaması nedeniyle bilim ve felsefe alanında ileri gittiler. 

İlk çağda önemli bilim adamları yetiştirdiler.

Perslerin M.Ö. 545’te İyonya şehirlerini ele geçirip uygarlık ürünleri tahrip etmesi üzerine Makedonya Kralı Büyük İskender Perslere savaş açtı.

URARTU UYGARLIĞI (M.Ö. 840 - M.Ö. 585)

M.Ö. 9. yy.'da Doğu Anadolu'da kuruldu. Başkentleri Tuşpa (Van) dır. Anadolu halklarının Asur tehdidine karşı birleşerek oluşturdukları ilk devlettir.

İlleri merkezden atanan valiler yönetmişlerdir. Tarım ve hayvancılıkla geçinmişlerdir, Demircilikte ileri gitmişlerdir. Kuyu mezarları ünlüdür, ölümden sonra yaşama inandıkları için mezarlarına eşya koymuşlardır. Çivi ve resim yazısını kullanmışlardır. Anadolu’da ilk kez kanalizasyon sistemini kurdular.

Kaya oymacılığında ileri gittiler. Önemli eserleri Van'da Van Kalesi ve Çavuş Tepe, Erzincan'da Altın Tepe'de bulunmuştur.

M.Ö. VI. yüzyılda Medler tarafından yıkıldılar.